Oto kilka podpowiedzi:

• czy kuchnia jest w stanie przygotowywać od postaw bezglutenowe posiłki?
• czy jest w stanie oddzielić stanowiska glutenowe od bezglutenowego
• czy istnieje możliwość ustawienia osobnej, zamykanej szafki na artykuły bezglutenowe
• czy przedszkolny dietetyk i szefowa kuchni mają doświadczenie w diecie bezglutenowej
• czy kucharki wiedzą o ryzyku związanym z zanieczyszczeniem potraw glutenem (okruszki, pojemnik na pieczywo, fartuch ubrudzony panierką pszenną itd.)
• czy przedszkole zakupi niezbędne sprzęty (sitko do makaronu i odparowywania bezglutenowego chleba lub toster itp.)
• czy możecie zakupić mini piekarnik, w którym będą odgrzewane i odpiekane dania?
• czy w początkowym etapie żywienia rodzice będą mogli pełnić w kuchni rolę doradców, czy personel będzie otwarty na porady, wsparcie, pytania, zalecenia?
• czy przedszkole zakupi specjalistyczne produkty bezglutenowe: makaron, mąkę, pieczywo, płatki śniadaniowe, przekąski, wędliny itd.?
• jak będzie wyglądała sprawa rozliczenia posiłków? czy w razie przynoszenia przez rodziców 100% lub połowy posiłków dyrekcja zmniejszy odpłatność za wyżywienie? – walczcie o to

Świetnie, jeśli na większość pytań uzyskamy pozytywną odpowiedź. Ale uwaga: personel kuchni często nie wie, że kotlety należy smażyć na osobnej patelni, że należy używać wyłącznie specjalistycznych mąk, przechowywać produkty w osobnej szafce, sprawdzać skład keczupu, szynki, herbaty. Może się również zdarzyć, że przedszkole korzysta z firmy cateringowej. Z moich doświadczeń i kontaktów z bezglutenowymi mamami wynika, że z reguły takie firmy (nieprzeszkolone) nie są w stanie zapewnić bezpiecznej diety bezglutenowej. Dzieci, które korzystają z diety bezglutenowej w przedszkolu, zapewnianej przez firmę zewnętrzną, bardzo często chorują (bóle brzucha, nieprawidłowe wypróżnianie, wysypka, bóle głowy itp.)  i mają podwyższony poziom przeciwciał związanych z celiakią. 

Musicie jednak wiedzieć, że dla rodziny zapowiadają się trzy lata życia z pudełkami, a to spore wyzwanie logistyczne. Jak się przygotować?

• umów się z dyrekcją na zakup mini piekarnika do podgrzewania dań (najprostszy model, z grzaniem góra dół, koszt 150-200 zł); jest wygodniejszy i zdrowszy od mikrofalówki i można w nim podgrzewać tosty, zapiekanki, bułeczki, kotlety  itp. by były chrupiące; najprawdopodobniej ten koszt spadnie na rodziców, ale to opłacalny i praktyczny sprzęt. Po 3 latach weźmiecie go do domu.
• ⁠👉⁠W przedszkolu jest tygodniowe menu. Najlepiej wziąć od dietetyka bądź intendentki ksero tygodniowego menu i przygotowywać potrawy dla dziecka zgodnie z jadłospisem: jak przedszkole ma zaplanowane spaghetti, to rano zanosimy w pudełkach ugotowany makaron i sos; jak na drugie śniadanie mają być hot-dogi, to przynosimy specjalną bułkę hot-dogową (jest w ofercie marek: Balviten, Incola, Dr. Schär, Bezgluten) i parówkę; to samo z pomidorówką, kotletami, ciastem, rogalikami mlecznymi z makiem (są w ofercie Balviten KLIK), jogurtem, gulaszem itp. Warto  uzgodnić z dzieckiem, czy odpowiadają mu dania zgodne z tym menu. Jeśli nie lubi np. łazanek, można przygotować potrawę, którą razem ustalicie. Tym bardziej, że nie ma przymusu dostarczania takich samych potraw, jak ustalono w przedszkolnym jadłospisie.
• ⁠👉⁠Każdorazowo można omówić tygodniowe menu z przedszkolnym dietetykiem i ustalić, które potrawy może zapewnić przedszkolna kuchnia (owoce, ziemniaki, zupa, warzywa, ryż itp.). W domu czeka was sporo pracy z przygotowywaniem, opisywaniem, pakowaniem i dostarczeniem prowiantu.  Warto jak najwięcej dań zamrażać, by ułatwić sobie pracę. Zamrażajmy zupy, pulpety w sosie, gołąbki, pieczywo domowe, ale i drożdżówki, serniczki czy bułeczki itp. W danym dniu wystarczy zanieść pojemnik z zamrożonym daniem do przedszkolnej kuchni. Jeśli dana potrawa ma być podana już na śniadanie, to lepiej wyjąć ją z domowej zamrażarki wcześnie rano lub wieczorem. 
• ⁠👉⁠Gdy przedszkolna kuchnia serwuje tosty, hot-dogi czy hamburgery, można z domu przynosić ciepłe danie (owinięte folia aluminiową lub w termosie) na określoną godzinę (nie spóźnić się) lub przygotować potrawę do odgrzania w piekarniku. Pamiętam, jak kilka razy w miesiącu jeździłam „na sygnale” z domu do przedszkola z gorącą zapiekanką czy hot-dogiem…. Ale to były czasy, gdy dieta bezglutenowa w przedszkolu była fikcją, w sklepach nie było tak doskonałych produktów, a ja nie miałam jeszcze doświadczenia.
• 👉 Wszystkie pudełka, słoiki i opakowania powinny być precyzyjnie opisane (patrz zdjęcie poniżej); gdy odgrzanie potrawy wymaga jakichś specjalnych działań, warto opisać je na kartce i dołączyć do pudełka z jedzeniem.

Dziecko przebywa w przedszkolu bez rodziców, dlatego ono również, a może przede wszystkim, musi jak najlepiej orientować się w swojej diecie. Dlatego tak ważna jest edukacja dzieci z celiakią od najmłodszych lat. Rodzice powinni je również przygotować na niecodzienne sytuacje, wymagające większej uwagi lub specjalnych przygotowań ze strony rodziców i personelu. Tym bardziej ważna jest tu doskonała komunikacja z wychowawczyniami w przedszkolu. Poproście, by z kilkudniowym wyprzedzeniem informowały Was o planowanych urodzinkach z tortem, pączkach na Tłusty Czwartek, wyjściu do piekarni, pizzerii czy miejskiej biblioteki, gdzie dzieci mogą być częstowane przekąskami lub cukierkami.

Zasugerujcie ewentualną rezygnację z kłopotliwych dla dziecka wycieczek, np. sad zamiast piekarni, lodziarnia z bezglutenowymi lodami Grycan zamiast wyjścia do pizzerii itp. Nie bójcie się tego, przecież działacie dla dobra dziecka. Poproście nauczycielkę o zrozumienie, przedstawcie aspekt psychologiczny diety bezglutenowej i związane z tym ryzyko dyskryminacji, alienacji przedszkolaka. Mądry pedagog to zrozumie. Dla dobra dziecka postarajcie się też sami przewidzieć zaskakujące sytuacje. Gdy np. usłyszycie, że do grupy przyjdzie pan pszczelarz, to z wyprzedzeniem poproście wychowawczynię by ustaliła, czy przewidziana jest degustacja np. chleba z miodem.  

Od razu podkreślę: nieodzowne jest pudełeczko z bezglutenowymi cukierkami (np. ogólnodostępne Mamba, Zoozole, Snickers, Bounty, czekolada Goplana – zawsze czytaj etykietę przed zakupem), dostarczone do szafki nauczycielki (stale uzupełniaj braki). Gdy koledzy będą częstować grupę cukierkami z okazji urodzin, bezglutenowe dziecko sięgnie do swojego pudełeczka (naucz je upomnieć się o tego cukierka w razie, gdyby o nim zapomniano).

Jeszcze raz podkreślę: rodzice muszą przewidzieć wszelkie niespodzianki, z którymi mogą zderzyć się ich bezglutenowe przedszkolaki. By uniknąć przykrych dla dziecka sytuacji, warto na zebraniu powiedzieć innym rodzicom o diecie dziecka, poprosić o współpracę, wymienić się numerami telefonów lub założyć grupkę na fejsbuku. 

Uwaga: nie pozwól, by dziecko rezygnowało z życia towarzyskiego, wycieczek, imprezek itp.! Zadbaj o jego pozytywne nastawienie do diety i do własnego prowiantu w takich sytuacjach. To zaprocentuje w przyszłości:  nie będzie się wstydziło iść z pudełkiem na osiemnastkę, zaakceptuje dietę i nie będzie podjadać glutenu z obawy o brak akceptacji wśród rówieśników … Dobrze prowadzona dieta bezglutenowa w przedszkolu to gwarancja sukcesu w kolejnych latach.

Etap szkolny wydaje się łatwiejszy. Nie trzeba przygotowywać całodziennego prowiantu. Do bezglutenowej śniadaniówki ucznia można zapakować kanapki, kabanosa czy paluszki rybne, drożdżówki, zdrowe przekąski, domowe batony energetyczne, musy owocowe, warzywa i owoce. Szkolne obiady bezglutenowe to rzadkość w Polsce (we Włoszech norma). A jeśli są, to często zanieczyszczone glutenem, mimo deklaracji kucharza czy firmy cateringowej. Osobiście bym nie zaufała „na ślepo” ofercie bezglutenowych obiadów w szkole. 

Ale spokojnie: przecież dziecko w wieku szkolnym jest w stanie wytrzymać kilka godzin w szkole bez ciepłego posiłku. Moja Zosia jadła ciepłe obiady dopiero po powrocie ze szkolnej świetlicy, koło godziny 15-16. To, że przez parę godzin była na prowiancie ze śniadaniówki, nie spowodowało żadnych konsekwencji zdrowotnych. Jeśli jednak uważasz, że Twoje dziecko z celiakią musi jeść obiady w stołówce (bo rodzice i dziadkowie do późna pracują), lepiej przemyśleć, czy nie zniweczy to domowej dbałości o dietę. Przecież personel szkolnych stołówek oraz firm cateringowych najczęściej nie zna zasad stosowania diety bezglutenowej w żywieniu zbiorowym, nie ma też warunków do przygotowywania dań bez glutenu. Niektórzy rodzice decydują się więc na małe termosy z zupą i/lub drugim daniem. Można też zapytać w kuchni, czy personel zgodzi się podać dziecku obiad z domowego termosu (na talerzu), zachowując zasady bezglutenowego serwowania dań.

Dzieci z celiakią jeżdżą na zielone szkoły i wycieczki. Dieta bezglutenowa nie jest ograniczeniem i absolutnie nie powinna stanąć na przeszkodzie takiego wyjazdu. Uczeń z celiakią, uczeń na diecie bezglutenowej ma takie same prawa, jak pozostali rówieśnicy. Nie daj się zbyć wychowawcy, który podczas wycieczki nie zechce wziąć odpowiedzialności za dietę eliminacyjna dziecka. Walcz. To jego obowiązek – współpracować z rodzicami w tej kwestii. Bo nie wolno pozwolić na dyskryminację, na wykluczenie ucznia na diecie bezglutenowej z życia szkolnego. 

Można zasugerować wychowawcy wybór ośrodka  należącego do programu Gotujemy bez Glutenu – np. Dukat w Dąbkach nad morzem. Tak udało się m. in. w Szkole Podstawowej Da Vinci w Poznaniu, której klasa wyjechała na Kaszuby, do sprawdzonego ośrodka. Można też wyposażyć dziecko w gotowe dania, wędliny, pieczywo, smarowidła i przekąski, a telefonicznie ustalić z szefem kuchni zasady przygotowywania i podawania posiłków. Ważne: wyślij kucharzowi instrukcję DIETA BEZGLUTENOWA W ŻYWIENIU ZBIOROWYM KLIK.

Bezglutenowa Mama i inni działacze oraz bezglutenowi blogerzy od lat zmieniają Polskę w kraj przyjazny dzieciom i dorosłym na diecie bezglutenowej. W tej misji może mieć udział każdy z Was. Ułatwiajmy życie naszym przedszkolakom i uczniom z celiakią, a jednocześnie uświadamiajmy ludzi, którzy są wokół nich: kucharzy, wychowawców, trenerów sportowych, instruktorów muzycznych czy plastycznych, harcmistrzów, właścicieli sklepików szkolnych oraz innych rodziców. Proponujmy dyrektorom przedszkoli i szkół wejście do programu Gotujemy bez Glutenu u Bezglutenowej Mamy – przeszkolony personel (nie tylko kucharze, ale także kelnerki i wychowawcy) będzie przez długie lata sprzymierzeńcem bezglutenowych dzieci. Modelowym przykładem jest nadmorski hotel / sanatorium Dukat Medical SPA KLIK, który perfekcyjnie obsługuje i karmi osoby na diecie bezglutenowej i innych dietach eliminacyjnych.  

Ale przede wszystkim udowodniajmy naszym dzieciom, że życie na diecie bezglutenowej jest normalne. Mimo wysiłków i wysokich kosztów czyńmy to z uśmiechem. Do naszych dzieci i do całego bezglutenowego świata.

Dziecko na diecie bezglutenowej w przedszkolu, szkole, ale również w domu, powinno mieć zapewnione zbilansowane posiłki. To szczególnie ważne, bowiem jelita osób z celiakią są bardziej wrażliwe i wymagają większej troski, a organizm ma nieco inne potrzeby, niż w diecie konwencjonalnej. Podstawą menu powinny być naturalne, nieprzetworzone produkty: warzywa (surowe i gotowane na parze), kasze (gryczana i jaglana), komosa ryżowa (zwana quinoa), ryż (brązowy, czarny, czerwony, basmati), ryby (łosoś, tuńczyk, szprotki, dorsz, miruna, morszczuk, węgorz itd.), mięso (chude: drób, wołowina, wieprzowina, dziczyzna, wątróbka), jaja, przetwory mleczne (twaróg, jogurty naturalne, sery kozie czy owcze, kefir, maślanka bez dodatku cukrów), pieczywo z mąk jednorodnych, najlepiej na zakwasie, pestki słonecznika i dyni, siemię lniane, zdrowe tłuszcze: masło, oliwa z oliwek, olej lniany, a także naturalna woda (najlepiej z kranu). Strączki, którym dotąd przypisywano wielkie znaczenie w diecie bezglutenowej (z uwagi na zawartość witamin z grupy B), nie są najlepszym produktem dla osób z celiakią. Nawet odpowiednio ugotowane są dla jelit ciężkostrawne. Lepiej je zastąpić jajkami i mięsem. 

Przekąski są oczywiście akceptowane w zdrowej diecie bezglutenowej, ale najlepiej serwować dzieciom domowe wypieki. A jeśli szukacie bezglutenowych zamienników glutenowych słodyczy, sprawdzą się wyroby włoskiej marki Dr. Schär KLIK. W jej ofercie są bezglutenowe „princeski”, oreo, batony, czipsy, wafelki, precelki, knoppersy (ozywiście mają inne nazwy, ale są ich odpowiednikami).

Jeśli zdecydujecie o dostarczaniu 100% własnych posiłków do przedszkola, zerknijcie poniżej na moje propozycje.

Wiecie, że do dziś niektóre dzieci na diecie bezglutenowej nie idą w Tłusty Czwartek do szkoły lub przedszkola? Albo na klasową Wiiglię? Albo do pizzerii z całą klasą? Wszystko przez to, że rodzice nie potrafią upiec dla nich bezglutenowych pączków, pizzy, rogala marcińskiego, drożdżówki, pasztecików, cebularzy, mlecznego rogala…

Na szczęście coraz więcej rodziców znajduje rozwiązanie: zamawiają gotowe, świeże wypieki w piekarniach bezglutenowych. To m. in. Putka Bez Glutenu, Jarzębińscy, Dr Żurek bez glutenu, Balviten, Bezgluten, Bezglutenowe Domowe, WOLNA. Takie zamówienie można złożyć z kilkudniowym wyprzedzeniem, by mieć pewność, że kurier dotrze na czas. Wypieki łatwo znoszą mrożenie, a przed podaniem wystarczy je rozmrozić i odpiec w piekarniku (około 5 minut, 150 stopni, grzałka góra – dół).