Tak, zwykłe płatki owsiane mają gluten(dużo glutenu) pochodzący z zanieczyszczeń krzyżowych w łańcuchu produkcyjnym. Od kilku lat jednak wiemy, że płatki owsiane w diecie bezglutenowej są dozwolone, ba, wręcz wskazane, bo zawierają bezcenne dla celiaków witaminy z grupy B, selen, magnez, witaminę E oraz mnóstwo błonnika. Ale uwaga: osoby z celiakią mogą jeść wyłącznie płatki owsiane bezglutenowe – oznaczone przekreślonym kłosem lub wyraźnym napisem „produkt bezglutenowy”. To samo dotyczy mąki owsianej, ciasteczek i batoników z owsem, panierki owsianej, chleba czy błonnika owsianego – wszystkie produkty zawierające owies muszą być opisane jako bezglutenowe i dopiero wtedy są dla nas bezpieczne. Ale czasem nawet bezglutenowy owies szkodzi osobom z celiakią – gdy nie tolerują aweniny lub nadmiaru błonnika w diecie bezglutenowej.

UWAGA! Te owsiane ciastka nie mają pszenicy, ale MAJĄ GLUTEN

Czy owies zawiera gluten?

Badania jednoznacznie wykazały, że ziarno owsa nie zawiera glutenu szkodliwego dla osób z celiakią. Sęk w tym, że zwykły owies jest silnie zanieczyszczony glutenem (samosiejki pszenicy na polach owsa, kombajn i inne sprzęty zanieczyszczone glutenowymi ziarnami, wspólne fabryki, magazyny itp). To dlatego wcześniej sądzono, że płatki owsiane mają gluten i są zabronione w diecie osób z celiakią. Taki stan wiedzy obowiązywał, gdy byłam dzieckiem, dlatego nie znałam smaku owsianki. Niestety – informacje te są do dziś powielane w wielu poradnikach o diecie bezglutenowej, dlatego wiele osób z celiakią omija owies szerokim łukiem.

A przecież wiemy od 10 lat, że istnieją specjalne uprawy owsa bezglutenowego. Są to uprawy odizolowane od pól obsadzonych innymi glutenowymi zbożami (pszenicą, żytem, jęczmieniem), a uzyskane ziarno jest zbierane, przetwarzane i pakowane w osobnych fabrykach. Wszystko po to, by uzyskać czysty w 100% owies, wolny od zanieczyszczeń krzyżowych glutenem KLIK. Prekursorem produkcji owsa bezglutenowego była Finlandia i jej marka Provena, przez jakiś czas potentat na rynku.

Jeśli ktoś mnie pyta, czy owies ma gluten, odpowiadam zwykle, że tak, ale zaraz dodaję, że istnieje specjalny owies bezglutenowy, bezpieczny dla osób z celiakią, produkowany przez specjalistycznych producentów żywności gluten-free.

Producenci owsa bezglutenowego

Dziś (2020 r.) na świecie jest już wielu producentów owsa bezglutenowego, którzy dostarczają ziarno do magazynów i fabryk na wszystkich kontynentach. W Polsce można już kupić bezglutenowe: płatki owsiane, mąkę owsianą, płatki owsiane bezglutenowe BIO, mieszankę na bułki owsiane, batony owsiane, ciasteczka owsiane, kaszę owsianą bezglutenową. Oferują je m. in. marki:

Pięć Przemian (m. in. mieszanka na bułki, mąka, ziarno, kilka rodzajów płatków, w tym BIO)
Denver Food (płatki, mąka, kasza – w tym BIO)
SANO Gluten Free – płatki owsiane bezglutenowe
GO EKO – marka własne Netto – płatki owsiane bezglutenowe
Glutenex – płatki, ciasteczka owsiane bezglutenowe
Provena (płatki, mąka, owsianka błyskawiczna) – Auchan, sklepy internetowe
Balviten – płatki owsiane bezglutenowe zwykłe i BIO
Incola – płatki owsiane bezglutenowe
Dr Żurek bez glutenu – chleb bezglutenowy z błonnikiem owsianym bezglutenowym
Baton Warszawski – ciasteczka owsiane bezglutenowe
Dr. Schär – owsiane ciasteczka wegańskie bezglutenowe BIO i inne produkty z mąką owsianą
BIO Planet – płatki owsiane bezglutenowe
PIO Piekarz – chleb bezglutenowy BIO z mąką owsianą

Jak odróżnić owies z glutenem od owsa bezglutenowego?

Z licznych e-maili wynika, że wiele osób ma problem z odróżnieniem owsa bezglutenowego i produktów owsianych bezglutenowych. Zatem podpowiadam, jakich trzymać się zasad w przypadku zakupu bezglutenowej kaszy owsianej, płatków, mąki czy wyrobów zawierających owies w składzie:

kupuj wyłącznie produkty owsiane specjalistycznych producentów bezglutenowych (patrz ramka wyżej)
sprawdź, czy w nazwie lub na etykiecie jest wyraźny napis: „produkt bezglutenowy” lub „płatki owsiane bezglutenowe”, „błonnik owsiany bezglutenowy”, „mąka owsiana bezglutenowa” itd.
jeśli w sklepie sypkie produkty owsiane bezglutenowe sąsiadują z mąką pszenną czy kaszą manną i są one choć minimalnie rozsypane na tej samej półce, nie kupuj ich
nie kupuj jogurtu z płatkami owsianymi, gotowej owsianki (za wyjątkiem bezglutenowej Proveny), batoników owsianych,musli z płatkami owsianymi itp.
uważaj w pensjonatach, barach czy restauracjach: tam zazwyczaj trudno spotkać płatki owsiane bezglutenowe

Uwaga: ta mąka owsiana ZAWIERA GLUTEN

Oto zdjęcie mąki owsianej firmy Melvit. Jedna z czytelniczek była przekonana, że to mąka owsiana bezpieczna w celiakii, albowiem na etykiecie nie było ani słowa o glutenie. Otóż ta mąka zawiera gluten, bo:

jest wytwarzana przez „zwykłego producenta” wyrobów zbożowych
brak na niej napisu” „mąka owsiana bezglutenowa”
słowo”owies” na etykiecie jest zaznaczone jako alergen pogrubioną czcionką

Faktycznie jednak producent powinien zamieścić na etykiecie informację o zanieczyszczeniu mąki również glutenem, a nie tylko sezamem. Taki zapis sugeruje bowiem mniej zorientowanym osobom, że glutenu tam nie ma… A on jest na tysiąc procent…

Oto produkt OWSIANY BEZGLUTENOWY

Te płatki owsiane są bezglutenowe, bo spełniają wszystkie kryteria bezpieczeństwa dla osoby z celiakią:

są wytwarzane przez specjalistycznego producenta bezglutenowego – markę Incola Gluten – Free
na stronie internetowej producenta czytamy: „Bezglutenowe płatki owsiane z kontrolowanych i bezglutenowych upraw owsa. Poziom glutenu poniżej 20 ppm.”
na etykiecie (zdjęcie poniżej) również jest wyraźna informacja „produkt bezglutenowy”
są dostępne w sklepie internetowym oferującym wyłącznie 100% produkty bezglutenowe – Friendly Food Shop

Czy osoby z celiakią powinny jeść płatki owsiane bezglutenowe?

Płatki owsiane bezglutenowe są skarbnicą witamin, minerałów i składników przyjaznych układowi pokarmowemu i układowi krążenia. Pomagają schudnąć, obniżyć poziom złego cholesterolu i poziom cukru we krwi, regulują przemianę materii, zmniejszają ryzyko rozwoju jelita grubego. Dzięki zawartości magnezu wzmacniają układ nerwowy i wspierają mózg w pracy umysłowej. Dla osób z celiakią i na diecie bezglutenowej szczególnie ważna jest zawartość witamin z grupy B w płatkach owsianych bezglutenowych. Ponieważ nie jemy żyta, pszenicy i jęczmienia, które są bogate w te witaminy, mamy ich niedobory. To właśnie dlatego warto codzienną dietę dzieci i dorosłych z celiakią wzbogacać o płatki owsiane, kaszę owsianą czy mąkę owsianą.

Jak je wkomponować w dietę? Oto przykłady potraw: owsianka z owocami i orzechami, krupnik z kaszą owsianą, gulasz z kaszą owsianą, ciasteczka owsiane, kotlety panierowane w płatkach, zupa „zaciągnięta” płatkami owsianymi, kotlety czy gołąbki „wzbogacone” płatkami owsianymi, bułki i chleb z dodatkiem mąki owsianej, naleśniki owsiane. A może macie inne pomysły? oto moje przepisy z udziałem bezglutenowego owsa KLIK.

Co mówią eksperci o owsie bezglutenowym?

„Z technologicznego punktu widzenia, owies jest podobny do innych bezglutenowych zbóż takich jak ryż i kukurydza” – mówi Virna Cerne, dyrektor Dr Schar R&D Centre przy parku naukowym w Trieście (*)
„Owies to innowacyjny i ważny składnik w bezglutenowym przemyśle spożywczym” – potwierdza Gloria Scarparo, specjalistka od żywienia z Schär – ponieważ poszerza wachlarz zbóż, znajdujących zastosowane w produktach bezglutenowych”.

Te pradawne ziarna niosą ze sobą nie tylko korzyści związane z odżywianiem. Mają też wiele innych cennych właściwości: delikatny aromat przypominający zapach orzechów laskowych. Poza tym, chleb z mąki owsianej jest smaczny, bardzo podobny do pszenicznego pieczywa i ma doskonałą skórkę. Z kolei ciastka wypieczone z takiej mąki są bardzo kruche i chrupiące.

(*) Cytaty za KLIK

Czy wszystkie osoby z celiakią mogą jeść owies bezglutenowy? Jaka jest dzienna dawka?

Ale uwaga: owies bezglutenowy nie zawsze jest dobrze tolerowany przez osoby z celiakią. Wynika to najprawdopodobniej z niewykrytej wcześniej nietolerancji na owies – a szczególnie na jego białko – aweninę (bez związku z celiakią). Dlatego nie podejrzewajcie od razu błędu producenta płatków owsianych, gdy po ich zjedzeniu poczujecie się źle. Może to być reakcja na owies, a nie na gluten. Owsa bezglutenowego nie powinny też jeść osoby krótko po diagnozie celiakii, z uwagi na osłabione kosmki jelitowe.

Wie o tym m .in. producent ciasteczek bezglutenowych BIO – Dr. Schär. Na etykiecie owsianych ciasteczek bezglutenowych BIO zaznaczył: „produktu nie mogą spożywać osoby uczulone na aweninę”.

A jaka jest dzienna, dozwolona dla osoby z celiakią porcja owsa bezglutenowego? Porcja 50 g czystego owsa jest w pełni bezpieczna, a jednocześnie dostarcza bogactwo składników odżywczych i mineralnych.