Blog

6

Błonniki bezglutenowe kiedy je stosować i do czego?

29/09/2020

Błonniki bezglutenowe kiedy je stosować i do czego?

29/09/2020

Drukuj
UDOSTĘPNIJ

Odkąd tworzę coraz więcej przepisów na bazie mąk jednorodnych, częściej sięgam po różne błonniki bezglutenowe. Błonnik bezglutenowy wzbogaca wypieki w cenne składniki mineralne i przedłuża świeżość pieczywa. Co ważne, błonnik bezglutenowy pomaga leczyć zaparcia tak częste w celiakii i diecie bezglutenowej. Wspiera odchudzanie i tworzenie dobrej flory bakteryjnej w jelitach, obniża poziom cukru i cholesterolu. Ma same zalety, ale … większość z nas zjada za mało warzyw i kasz, a tym samym spożywa zdecydowanie za mało błonnika w codziennej  diecie bezglutenowej. Dlatego warto wzbogacać wszelkie możliwe dania o gotowy błonnik bezglutenowy. No tak, ale jak wybrać najlepszy błonnik bezglutenowy? Tym bardziej, że w sklepach jest coraz bogatsza oferta. A jak stosować błonnik bezglutenowy, by nie przesadzić i nie zepsuć potrawy czy chleba? Czy można przedawkować błonnik? Jeśli tak, jakie to ma konsekwencje? Postaram się pokrótce opowiedzieć to, co wiem o błonniku i jego roli w diecie bezglutenowej i leczeniu celiakii. Pamiętaj jednak, że każdy ma indywidualną tolerancję błonnika, a w niektórych schorzeniach trzeba wręcz ograniczać jego dobową dawkę. Jak zawsze – zachęcam do odwiedzenia dobrego dietetyka. 

Błonnik: za mało źle, za dużo też  niedobrze

Głównym źródłem błonnika jest włókno naturalne, zawarte w zbożach, warzywach i owocach. Najwięcej błonnika mają otręby pszenne, zabronione u osób z celiakią i na diecie bezglutenowej. Na szczęście sporo błonnika znajdziemy w produktach bezglutenowych, najwięcej mają go m. in.: ryż brązowy, migdały, suszone śliwki i morele, owies bezglutenowy, kasza gryczana, słonecznik, orzechy laskowe, groch i zielony groszek. Zalecenia WHO (*) mówią o spożywaniu 25 g błonnika na dobę, ale np. w leczeniu zaparć czy otyłości dawkę należy zwiększyć nawet do 40 g błonnika. Z kolei u osób borykających się z biegunkami porcja błonnika powinna być znacznie mniejsza, niż zalecana norma. 

Uwaga: zbyt duże spożycie błonnika prowadzi do zaburzeń wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), a także wielu składników mineralnych.

(*) Źródło: Normy żywienia dla populacji Polski pod redakcją Mirosława Jarosza.  Instytut Żywności i Żywienia 2017.

Błonnik bezglutenowy – naturalnie w zdrowym jedzeniu

Z punktu widzenia zbilansowanej diety bezglutenowej ważna jest różnorodność i dostarczanie błonnika z różnych źródeł. Najlepiej czerpać błonnik z pożywienia, zamiast z suplementów diety i gotowych preparatów. Łatwiej powiedzieć, trudniej zrobić, zwłaszcza w żywieniu dzieci i młodzieży. Który nastolatek chętnie je kaszę gryczaną, owsiankę, razowy chleb, porzeczki czy suszone morele? No właśnie … Dlatego warto wzbogacać codzienne menu o polskie super foods, przemycać je w pieczywie, deserach czy słodkich wypiekach. Jednocześnie trzeba pamiętać o większym spożyciu płynów, by nie doprowadzić do zaparć i wzdęć.  

Poniżej omawiam mniej znane źródła błonnika bezglutenowego. Właśnie na ich temat mam najwięcej zapytań od czytelników. 

Sezam – bogactwo błonnika i wapnia

Nasiona sezamu są powszechnie znane w Polsce. Jadamy je w postaci sezamków czy chałwy, ale także jako tahini czy dodatek do bezglutenowych bułek hamburgerowych od Putki. Sezam jest bogaty w bezcenne dla zdrowia nienasycone kwasy tłuszczowe – oleinowy i linolenowy, jest skarbnicą białka, wapnia, fosforu, potasu i wielu innych minerałów. Zawiera również sporo błonnika: 12 g  w 100 g produktu. Uwaga: sezam jest alergenem, więc lepiej włączać go do diety stopniowo.

Sezam w wersji bezglutenowej oferują marki Kresto i Denver Food – kosztuje około 7 zł za opakowanie 200 g. Jak jeść sezam? Najlepiej bez cukru, a więc nie w postaci sezamków (chyba, że potrzebujesz energii podczas biegu czy wycieczki górskiej).  Ziarna sezamu można jeść surowe lub prażone. Można je uprażyć samemu, rozkładając na blasze i piekąc w piekarniku w 175 st. C przez 10-15 minut lub do momentu, aż się lekko zarumienią. Prażone ziarna można przechowywać w słoiczku i posypywać nimi kanapki czy sałatki. Doskonałym dla mnie produktem jest tahini, wykonane samodzielnie lub gotowe – marki Bakra. Zastępuje masło i jest niezbędnym składnikiem hummusu. 

Polecam sezam również w wypiekach. Wystarczy 50 g zmielonych lub całych ziaren sezamu dodać do 500 g mieszanki do pieczenia chleba, by powstał chleb o porządnej zawartości błonnika. 

Złociste siemię lniane – tanie, polskie superfoods 

Siemię lniane jest niedoceniane w Polsce, a szkoda, bo to tanie i powszechnie dostępne źródło błonnika, na dodatek naturalne lekarstwo w wielu zaburzeniach układu pokarmowego. Bezglutenowe siemię lniane zawiera kwasy tłuszczowe omega -3, który pozytywnie wpływają m. in. na pracę mózgu i pamięć. Nasiona siemienia zawierają m. in. witaminy z grupy B, potas, magnez i fosfor, a także lignany działające jak estrogeny. Lignany wspierają układ krążenia i hormonalny, mogą redukować ryzyko wystąpienia ryzyko raka piersi czy jajnika. 

Siemię lniane, jak każdy błonnik, pomaga leczyć zaparcia, redukować poziom cholesterolu i cukru w organizmie. Trzeba jednak pamiętać, by w czasie kuracji siemieniem wypijać więcej wody. Minimalna dawka, która daje korzyści organizmowi, to 10 g na dobę, maksymalna – 50 g. Siemię lniane zawiera 30 g błonnika w 100 g produktu, można je dodawać w postaci całych lub mielonych ziarenek do pieczenia chleba, ale również do kotletów mielonych czy gołąbków (papka z mielonego siemienia lnianego zalanego wrzątkiem).  Najczęściej używam złociste siemię lniane, które ma subtelniejszy smak i nie zmienia koloru wypieków oraz innych potraw. Bezglutenowe siemię lniane oferują m. in. marki Denver Food i Pięć Przemian. Kosztuje od 6 do 8 zł za 400 g. Uwaga: siemię lniane najlepiej kupować w ziarenkach  i mielić w młynku do kawy tuż przed spożyciem (zachowujemy wtedy wszystkie cenne tłuszcze i składniki).

Łuska babki jajowatej

To mój ulubiony błonnik bezglutenowy, który jest kluczowym składnikiem stworzonej przeze mnie mieszanki Mama – Mix (poznasz ją w mojej książce kulinarnej „W kuchni Bezglutenowej Mamy”, która ukaże się przed Wielkanocą 2021). Przetestowałam – łuska babki jajowatej chłonie sporo wody, a jej obecność w wypiekach na bazie mąk jednorodnych sprawia, że chleby i bułki są puszyste, dobrze wyrośnięte, elastyczne, długo świeże. Mnie najbardziej odpowiada łuska babki  jajowatej marki Pięć Przemian – gdyż jest jasna, zatem nie zmienia koloru wypieków z jasnych mąk. 

Jakie ma zalety? Jest bogatym źródłem rozpuszczalnego błonnika bezglutenowego, który wspomaga metabolizm i pracę jelit. Zmiękcza konsystencję i objętość kału, więc sprzyja leczeniu zaparć, tak częstych w celiakii. Pomaga obniżyć poziom cholesterolu i cukru. Łuska babki jajowatej zawiera aż 70 g błonnika w 100 g produktu – to bardzo dużo.

– Błonnik zmniejsza prędkość wchłaniania cukrów z żywności, co wpływa na mniejszy wzrost poziomu glukozy i mniejsze dobowe wahania poziomu glukozy – podkreśla Martyna Marciniak, dietetyk z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. 

Bezglutenowy błonnik gryczany

Bezglutenowy błonnik gryczany to inaczej zmielona łuska gryki – najcenniejsza część ziarna. Zawiera bardzo dużo witamin z grupy B (ważnych dla pracy układu nerwowego), witaminę E, a także minerały: krzem, cynk, żelazo, miedź, selen wapń, mangan, potas, magnez. Błonnik gryczany ma niewiele kalorii – od niego nikt nie przytyje 😎 Z moich doświadczeń wynika, że łuska gryki nie wiąże wody tak doskonale jak łuska babki jajowatej, zatem  nie stosuję jej w wypiekach z mąk jednorodnych, zwłaszcza przeznaczonych dla dzieci. Dlaczego? Wyraźnie zmienia kolor wypieku, a dzieci są „uczulone” na ciemne pieczywo  😁

Mimo to mielona łuska gryki należy do moich najlepszych błonników bezglutenowych. Pewnie dlatego, że uwielbiam wszystko, co jest związane z kaszą gryczaną. Kolejnym argumentem jest ogromna, chyba największa, zawartość błonnika. Otóż w 100 g łuski jest ponad 80 g błonnika – to naprawdę rewelacyjna dawka.

Jak stosuję bezglutenowy błonnik gryczany? Staram się zjadać dziennie 1 łyżeczkę, którą dodaję do jogurtu, owsianki, serka wiejskiego lub kefiru, do koktajlu z warzyw, a nawet do duszonych warzyw. Przy tym trzeba dużo pić 😍Jestem też fanką BIO buraczków tartych z łuską gryki marki KOWALEWSKI – kto lubi kaszę gryczaną, niech koniecznie sięgnie po ten produkt, można go kupić w sklepikach eko oraz w marketach. 

Jedyny dostępny na rynku bezglutenowy błonnik gryczany z Młyna Niedźwiady znalazłam w sklepie GRANO (marka tworząca mieszanki bezglutenowe do wypieku pieczywa i ciast). Za puszkę 200 g błonnika trzeba zapłacić niespełna 10 zł. Nie jest opisany jako produkt bezglutenowy, ale wiem od producenta, że jest to błonnik bezpieczny dla osób z celiakią. Kiedyś ten błonnik był dostępny w Rossmannie, warto tam zerkać na półki, może pojawia się w sprzedaży.

Bezglutenowa inulina z cykorii

Bezglutenowa inulina z cykorii to kolejny super produkt Pięciu Przemian. Ma postać proszku i można ją dodawać zarówno do wypieków, jak i jeść na surowo np. z jogurtem czy w koktajlu mleczno – owocowym. Uwaga: jedząc inulinę pamiętaj o większym spożyciu wody i innych płynów. Inulina z cykorii ma właściwości żelujące i zagęszczające. Jest prebiotykiem, czyli składnikiem żywności, który stymuluje rozwój prawidłowej flory bakteryjnej w jelitach. Inulina z cykorii reguluje również rytm wypróżnień, a tym samym jest naturalnym lekiem na zaparcia, tak częste u osób z celiakią. Jak każdy błonnik, również inulina z cykorii pomaga obniżyć poziom cukru i cholesterolu, polepsza wchłanianie żelaza, wapnia i magnezu.

Jak stosować inulinę z cykorii w diecie bezglutenowej? Ponieważ ma niewyczuwalny smak, można ją wsypywać bezpośrednio z opakowania do budyniu, kisielu, jogurtu, koktajlu. Nie należy przekraczać 30 g inuliny na dobę. W wypiekach na mixach i mąkach jednorodnych stosuję proporcję około 35 g inuliny na 700 g mąki. Również wsypuję inulinę bezpośrednio do mąk, nie łączę jej uprzednio z wodą. 

Wypieki bezglutenowe dzięki inulinie zachowują dłużej świeżość nawet przez 3-4 dni. W mojej książce kucharskiej „W kuchni Bezglutenowej Mamy” znajdziesz sporo przepisów z inuliną. A gdzie kupić bezglutenową inulinę z cykorii? W sklepikach eko oraz w sklepach internetowych. Jak dotąd znalazłam tylko jedną bezglutenową inulinę z cykorii – w ofercie marki Pięć Przemian. 

Błonnik kakaowy bez glutenu

Błonnik kakaowy, czyli włókno nasion kakaowca, otrzymuje się z ich prażonej łuski. Ma mniej cukru i tłuszczu niż kakao, a jednocześnie zachowuje wszystkie cenne właściwości kakao. Dodany do potraw obniża ich kaloryczność, pomaga również obniżyć poziom cholesterolu i cukru w organizmie. Błonnik kakaowy daje poczucie sytości, pomaga zachować prawidłowa mikrobiotę w jelitach i wspiera leczenie zaparć, ale i oczyszczanie organizmu z toksyn. W 100 g produktu znajduje się sporo, bo ponad 60 g błonnika.

Mam w domu bezglutenowy błonnik kakaowy marki SANO Gluten Free – ma jasny kolor i kakaowy smak. Kosztuje 10,50 zł za 350 g, podobnie jak bezglutenowy błonnik kakaowy Denver Food. Nie jest gorzki, jak czytałam gdzieś w opiniach, a może po prostu ten akurat błonnik jest bardzo dobrej jakości. Błonnik kakaowy (1 łyżeczkę) dodaję do jogurtu i kefiru (mniam, mniam), do koktajlu warzywnego i do lodów jako czekoladową posypkę. Używam go również do pieczenia bułek, chlebów i słodkich ciast. Wtedy stosuję około 30 g błonnika kakaowego na 500 g mąki. 

Błonnik kakaowy, jak każdy inny błonnik, należy przyjmować z umiarem. Dzienna dawka błonnika przyjmowanego w postaci proszku nie powinna przekraczać 20 g. Pozostałe 10-20 g błonnika należy przyjmować z warzywami, kaszami, strączkami itd. Takie urozmaicenie jest szczególnie ważne w diecie bezglutenowej i leczeniu celiakii.

Bezglutenowy błonnik buraczany

Mój ulubieniec. Uwielbiam go za smak, kolor i wszechstronne zastosowanie. Ma co prawda tylko niespełna 10 g błonnika w 100 g produktu, ale doceniam inne zalety. Zawiera bowiem sporo witaminy C, bogactwo potasu, ale i wapń, magnez, cynk, żelazo i miedź. 

Błonnik buraczany to dla mnie doskonały naturalny barwnik. Dodaję go do wypieku chleba i bułek, ale również biszkoptów czy kruchych ciasteczek. Jakie proporcje? Średnio 20 – 30 g błonnika buraczanego na 500 g białej mąki. Obowiązkowo wsypuję łyżeczkę błonnika na kubeczek jogurtu naturalnego lub kefiru czy maślanki. Latem, gdy szykuję koktajle truskawkowe lub malinowe, też przemycam tam łyżeczkę błonnika buraczanego. Nikt go nie wyczuje, a witaminki lecą do organizmu 😎

Dotąd znalazłam tylko jeden bezglutenowy błonnik buraczany – we wspomnianym już sklepie internetowym Grano.pl. Kosztuje 10 zł za 200 g. Cena jest przyzwoita, a taka puszka wystarcza na dość długo. Uwaga: stosowanie błonnika buraczanego, jak i każdego innego, trzeba rozpocząć od 1 łyżeczki dziennie. Jednocześnie należy zadbać o picie dodatkowych porcji wody. 

Elastyczny chleb bezglutenowy bez gotowych mieszanek ze sklepu

Kiedyś nie wierzyłam, że z mąk jednorodnych można upiec elastyczne, mięciutkie chleby i bułki bezglutenowe. Odkąd w sprzedaży pojawiły się dobrej jakości błonniki bezglutenowe, wszystko jest możliwe 😍 Na zdjęciu poniżej jest chleb bezglutenowy pełen błonnika i białka KLIK, powstały na bazie zmielonego sorgo, komosy ryżowej, gotowanego ziemniaka i oczywiście łuski babki płesznik. Piękny, elastyczny, długo świeży (tydzień), jasny, a więc atrakcyjny dla dzieci, a przy tym mega zdrowy i pyszny. Na zdrowie! 

Jeśli zatem chcesz uzdrowić swoje menu, a nie wiesz, jak stosować gotowy błonnik w diecie bezglutenowej, skorzystaj z moich podpowiedzi. Dodawaj go do wypieków, do jogurtu i koktajlu, do owsianki i budyniu, do musów owocowych – wszędzie 😁 Pamiętaj o umiarze i stopniowym wprowadzaniu błonnika do diety, a przede wszystkim – o wypijaniu kilku litrów wody dziennie (kawa i czarna oraz zielona herbata nie wliczają się do bilansu płynów, gdyż są diuretykami – ile wypijesz, tyle oddasz z moczem, nie nawadniając organizmu).

KOMENTARZE (6)

Ania10525 08/08/2022 09:08
Spotkałam jeszcze błonnik bambusowy (stosowany w mieszankach dr Żurek), co prawda zalecana do stosowania w diecie keto ale myślę że u osób z nietolerancja glutenu i celiakią też mogą stosować.
Żaneta 04/03/2022 17:12
Czy siemię lniane z firmy Pięć Przemian jest w ziarenkach? Gdzie kupujesz inulinę bezglutenową? W Pięć Przemian aktualnie brak...
Żaneta 22/01/2022 16:03
Marto czy łuskę babki jajowatej i babki płesznik można używać zamiennie w Twoich przepisach na chleb? Czy łuska babki jajowatej lub łuski babki płesznik dostępna w sklepach ze zdrową żywnością bez znaku przekreślonego kłosa (na opakowaniu nie zawiera informacji aby zawierała gluten) jest bezpieczna w przypadku celiakii?
Marta Krzyżanowska-Sołtysiak 07/02/2022 11:11
Babka płesznik ma nieco inny skład i właściwości; łuskę babki jajowatej kupuję tutaj: https://sklep.piecprzemian.com.pl/luska-babki-jajowatej-150-g
ewa 08/06/2021 15:41
Swietny wpis,bardzo cenne informacje.Mam pytanie,blonnik buraczany chyba kosztuje wiecej niz 1 zl?
Bezglutenowa Mama 08/06/2021 18:25
Ewo, dzięki za wyłapanie ceny, oczywiście 10 zł kosztuje błonnik buraczany, już poprawiłam :)
Co nowego?

Instagram

Bądź na bieżąco

Newsletter

Zapisz się