Blog

1

Dlaczego dorośli z celiakią nie szczepią się przeciw pneumokokom?

14/05/2022

Dlaczego dorośli z celiakią nie szczepią się przeciw pneumokokom?

14/05/2022

Drukuj
UDOSTĘPNIJ

Najnowsze badania wykazały (*), że ponad jedna trzecia (wg innych badań aż 3/4) dorosłych z celiakią (powyżej 15 r. życia) zapada na hiposplenizm ( upośledzenie funkcji śledziony). Oznacza to większą predyspozycję do ciężkich zakażeń bakteriami otoczkowymi. Prościej mówiąc: hiposplenizm oznacza mniejszą odporność organizmu na wiele chorób, m. in. grypę czy zapalenie płuc wywołane pneumokokami i meningokokami oraz na zapalenie opon rdzeniowo – mózgowych czy sepsę. Uwaga: zakażenia te są drugą po nowotworach przyczyną zgonów pacjentów z celiakią!

Dlatego w Anglii pacjentom z celiakią zaleca się szczepienia, które ochronią przed wspomnianymi chorobami. O tym, że celiakia u sporej grupy dorosłych może prowadzić do upośledzenia funkcji śledziony, w Polsce się powszechnie nie mówi, a szkoda. Trzy szczepionki (meningokoki, pneumokoki i grypa) mogą uratować zdrowie i życie pacjentom z chorobą trzewną. Dotyczy to zwłaszcza seniorów, najbardziej narażonych na ciężki przebieg zapalenia płuc czy grypy. Temat szczepień przeciw grypie (tej zwykłej) jest ciągle aktualny, warto więc zgłębić temat hiposplenizmu w celiakii i rozważyć pozostałe szczepienia.

Tutaj kupisz

Bezglutenową książkę, jakiej jeszcze nie było – 134 sprawdzone przepisy bezglutenowe + ebook na thermomix/lidlomix

Tutaj kupisz

Bajkę terapeutyczną dla dzieci z celiakią i na dietach eliminacyjnych

Hiposplenizm w celiakii – badania angielskich, szwedzkich i włoskich naukowców

Temat upośledzenia funkcji, zmniejszenia lub zaniku śledziony u pacjentów z celiakią podjęli m. in. naukowcy ze Szwecji, Anglii i Włoch. Przeanalizowali publikacje medyczne oraz dokumentację chorych na przestrzeni kilku dziesięcioleci. W badaniach, opublikowanych w czasopismach naukowych w 2017 r. i 2019 r. wykazali niezbicie, że ponad jedna trzecia osób z chorobą trzewną może cierpieć na hiposplenizm (większość o tym nie wie). Należą oni zatem do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia zakażeń bakteriami otoczkowymi, szczególnie pneumokokami, meningokokami oraz Hib (bakteria wywołująca zapalenie dróg oddechowych, ucha czy opon rdzeniowo – mózgowych, sepsy). U chorych na celiakię stwierdza się ponadto obniżony poziom kwasu foliowego, witaminy B12 i witaminy D w surowicy, a to dodatkowo może przyczyniać się do zmniejszenia odporności.

Ryzyko wystąpienia hiposplenizmu (a tym samym mniejszej odporności) wzrasta aż do 80 % u pacjentów z celiakią  i  jednocześnie z zaburzeniami autoimmunologicznymi i/lub ze stanami przednowotworowymi lub nowotworowymi.

Jak wykryć upośledzenie funkcji śledziony u chorych na celiakię?

Wykrycie nieprawidłowości w funkcjonowaniu śledziony nie jest skomplikowane. Wystarczy  regularnie wykonywać rozmaz krwi oraz USG jamy brzusznej. Nie są to badania skomplikowane, inwazyjne ani kosztowne.  Uwaga: ryzyko hiposplenzmu wzrasta, gdy pacjent oprócz celiakii ma inne choroby autoimmunilogiczne (cukrzyca typ I, Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń itd.)

Dlatego pacjenci z celiakią powinni być pod stałą kontrolą lekarza specjalisty i np. co 2 lata wykonywać USG jamy brzusznej oraz badania krwi (jest o tym mowa w podcaście KLIK). Ewentualne wykrycie zmian pozwoli bowiem szybko zareagować, zatrzymać rozwój potencjalnych chorób w różnych narządach lub podjąć skuteczne leczenie. Nie od dziś wiemy, że u osób z celiakią istnieje większe ryzyko występowania pewnych schorzeń, nie tylko autoimmunizacyjnych (patrz niżej). Regularna kontrola lekarska jest zatem niezbędna.

Obniżona odporność – pomocne są szczepienia

Obecnie w Wielkiej Brytanii dorosłym (powyżej 15. roku życia) osobom z celiakią zaleca się rutynowe szczepienia profilaktyczne związane z obniżoną odpornością. Są to szczepienia:

  • przeciw grypie (w każdym sezonie)
  • przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby B (3 dawki)
  • przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi szczepionką dTap z obniżoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca (dawka przypominająca co 10 lat)
  • przeciw pneumokokom (dawka przypominająca po 5 latach)

Badacze z kilku krajów, analizujący temat hiposplenizmu w celiakii uznali, że ważne jest również szczepienie przeciw meningokokom. Te bakterie są bowiem odpowiedzialne m. in. za zapalenie płuc, które u dorosłych osób z obniżoną odpornością może mieć ostrzejszy przebieg. 

Na jakie inne choroby są narażeni pacjenci z celiakią?

U pacjentów z nieleczoną celiakią ryzyko rozpoznania chłoniaków –  w tym głównie chłoniaka jelit – w porównaniu do ogólnej populacji jest 40 razy większe. Chłoniaki w chorobie trzewnej występują najczęściej u osób w wieku 40-60 lat z niedawno rozpoznaną celiakią (5 lat i krócej). Oblicza się, że co 10 pacjent z chorobą trzewną rozpoznaną po 50. roku życia zachoruje na chłoniaka. Mimo intensywnego leczenia większość tych pacjentów umiera w ciągu kilku miesięcy od rozpoznania nowotworu. 

Inne nowotwory występujące częściej, niż w populacji, to:

  • gruczolaki dwunastnicy
  • nowotwory przełyku, żołądka i jamy ustnej 

W zapobieganiu nowotworom korzystny efekt przynosi długotrwałe, ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej. U pacjentów na rygorystycznej diecie bezglutenowej trwającej ponad 5 lat od rozpoznania choroby, ryzyko wystąpienia chłoniaków jest takie samo, jak w ogólnej populacji. Jest jeszcze inna udokumentowana zależność: im wcześniej postawione rozpoznanie i wdrożone leczenie dietą bezglutenową,  tym mniejsza szansa na wystąpienie nowotworu.

W kilku badaniach naukowcy odnotowali u osób z chorobą trzewną zwiększone ryzyko infekcji dróg moczowych, zakażenia gruźlicą, inwazyjnego zakażenia pneumokokami i posocznicy, a także choroby wątroby i trzustki. Należy tu wspomnieć, że nawet rygorystycznie przestrzegana dieta bezglutenowa tylko u nielicznych pacjentów prowadzi do pełnego wygojenia błony śluzowej jelita cienkiego. Dlatego u pacjentów z chorobą trzewną występuje słabsze wchłanianie mikroelementów, składników odżywczych i witamin (m. in. B i D). Stąd zalecenie, by cyklicznie badać poziom tych witamin w organizmie. 

U pacjentów z chorobą trzewną, częściej niż u zdrowych osób, występuje niedobór IgA całkowitego. Może to sprzyjać słabszej odporności, a tym samym częstszym infekcjom. 

Odporność można wzmacniać prostymi metodami

Odporność w celiakii to temat rzeka. Najistotniejsze jest to, że osoby z chorobą trzewną powinny przykładać szczególną wagę do wzmacniania odporności. I tu ważne: liczy się suma działań, a nie jeden cudowny suplement KLIK. Nie dajcie się nabierać na tanie chwyty reklamowe producentów żywności – szkoda pieniędzy. 

Dlatego u dzieci i dorosłych z celiakią trzeba dbać zarówno o:

  • szczepienia
  • regularne badania krwi
  • codzienną aktywność fizyczną
  • dietę bogatą w białko, błonnik, tłuszcze roślinne, warzywa i owoce, codzienne jedzenie produktów bogatych w naturalne probiotyki (kiszone warzywa oraz jogurty bez mleka w proszku, zakwasu z buraków, kefir, chleb bezglutenowy na zakwasie)
  • zdrowy sen i odpoczynek
  • spędzanie jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu
  • unikanie antybiotyków i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (nurofen, ibuprom itd.)
  • kurację sprawdzonym probiotykiem (raz w roku przez miesiąc) – wcale nie mam na myśli drogich probiotyków za kilkaset złotych, znakomity jest np. Tributron czy SanProbi

(*) Artykuł powstał na podstawie artykułów w medycznym portalu: onlinelibrary.wiley.com i został zweryfikowany przez polskich lekarzy. 

KOMENTARZE (1)

Lifestyle 26/07/2022 18:35
Nawet nie zdawałam sobie sprawy z tego, że osoby z celakią mają troche "upośledzoną" odporność organizmu :/
Co nowego?

Instagram

Bądź na bieżąco

Newsletter

Zapisz się