Ryby morskie i słodkowodne są niezbędne w diecie dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej. Sęk w tym, że dzieci zazwyczaj nie lubią ryb, a to oznacza, że mogą mieć spore niedobory pokarmowe. Ryby bowiem budują odporność, dostarczają cennych kwasów omega – 3, obniżają poziom złego cholesterolu, wspierają rozwój mózgu, dostarczają pełnowartościowe białko i niewiele kalorii… Co jednak zrobić, gdy dziecko z celiakią nie chce jeść ryb? Mam kilka podpowiedzi i przepisów dla rybnych niejadków. Oczywiście ogromne znaczenie ma podawanie ryb dziecku od najmłodszych lat i budowanie dobrych nawyków w rodzinie, ale niezmiernie ważne są dobre przepisy i przemytnicze pomysły 🙂 . Gdy zatem Twoje dziecko na diecie bezglutenowej nie chce jeść ryb, spróbuj podać je w atrakcyjnej formie lub … przemycić w innej potrawie. A jeśli nadal brak Ci przekonania do „katowania” dziecka owocami morza i śledziami, koniecznie przeczytaj poniżej, co mówi mgr Martyna Marciniak, dietetyk kliniczny z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, o rybach w diecie bezglutenowej i dlaczego zaleca spożywanie ich 3 razy w tygodniu. A potem mimo wszystko zerknij na moje sprawdzone przepisy bezglutenowe z udziałem ryb 🙂
Jakie choroby grożą dzieciom z celiakią i wszystkim osobom na diecie bezglutenowej? Jak zapobiegać powikłaniom?
Na pytania Bezglutenowej Mamy odpowiada mgr Martyna Marciniak, dietetyk, doktorantka i asystent w Klinice i Katedrze Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych, Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (na zdjęciu poniżej)
Mgr Martyna Marciniak:
- Dieta bezglutenowa, niezbędna w celiakii, wiąże się z większym ryzykiem cukrzycy, rozwoju zespołu metabolicznego i chorób serca. U moich pacjentów na diecie bezglutenowej, którzy prowadzą zdrowy sposób żywienia (unikanie słodyczy, słodkich napojów, słonych przekąsek), obserwuję podwyższony poziom „złego” cholesterolu LDL, triglicerydów oraz glukozy. Potwierdzają to doniesienia naukowe (*), które wskazują, że wyższe spożycie ryb wiąże się z niższymi szansami na rozwój zespołu metabolicznego, prawdopodobnie przez związek wyższego spożycia ryb z niższym TG (trigilicerydy) i wyższym HDL-C
- Dlatego tak ogromne znaczenie ma zbilansowana dieta bezglutenowa, przygotowana przez dietetyka specjalizującego się w celiakii, wyrównująca ewentualne niedobory związane z celiakią
(*) Bibliografię podajemy na dole wpisu
Ryby – co mają dobrego i jakie warto jeść?
- Ryby są ważnym źródłem różnorodnych składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe n-3, białka, selen, jod, witamina D i tauryna
- Obecne zalecenia dietetyczne zalecają spożywanie ryb 1-3 razy w tygodniu
- Ryby można sklasyfikować jako chude, średnio tłuste lub tłuste, w zależności od ilości tłuszczu w tkance ciała. Tłuste ryby zawierają więcej niż 8 g tłuszczu na 100 g, ryby średnio tłuste zawierają 2–8 g tłuszczu na 100 g, chuda ryba zawiera mniej, niż 2 g tłuszczu na 100 g
- Zawartość i stężenie składników pokarmowych różnią się między gatunkami. Największe różnice dotyczą ryb tłustych i chudych. Tłuste ryby mają wyższy poziom n-3 kwasów tłuszczowych i rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy D, ale chude ryby zawierają więcej jodu i tauryny. Dlatego warto jeść różne rodzaje ryb.
Jedzenie ryb pozwoli uniknąć m. in. cukrzycy?
- Do niedawna sądzono, że problem ze „złym” cholesterolem i wysokim poziomem trójglicerydów dotyczy tylko dorosłych. Obecnie wiemy już, że to również problem dzieci, w tym dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej (z powodu jedzenia wysoko przetworzonych produktów bezglutenowych, które zawierają więcej cukru, soli i tłuszczu, a mniej wartościowych składników odżywczych)
- Stwierdzono, że białka ryb mają korzystny wpływ na profile lipidowe. Norweskie randomizowane badanie kontrolowane (RCT) zgłosiło zmniejszenie stężenia trójglicerydów zarówno na czczo, jak i po posiłku u uczestników spożywających białka z chudych ryb (np. dorsza, mintaja, czarniaka i przegrzebków), w porównaniu do spożycia źródeł białka niebędącego owocami morza (chude mięso: kurczak, wołowina, indyk, wieprzowina, jajko i mleko o niskiej zawartości tłuszczu)
Suplementy oleju z ryb są OK, ale lepsze są ryby?
- Obecnie dowody potwierdzają korzystny wpływ kwasów n-tłuszczowych na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego. Obserwuje się korzystne działanie kwasów tłuszczowych n-3 (olej rybny) na zmniejszenie poziomu trójglicerydów, zwiększenie HDL -C i obniżone ciśnienie krwi. Mimo, że popularne są suplementy oleju z ryb (np. tran), kwasy tłuszczowe n-3 mogą być bardziej skuteczne, gdy są spożywane w postaci ryb, niż równoważne ilości podawane w postaci kapsułek oleju z ryb
Selen i jod – dlaczego warto je czerpać własnie z ryb?
- Selen i jod to pierwiastki śladowe, niezbędne do funkcjonowania tarczycy
- Jod jest ważny dla właściwego funkcjonowania tarczycy
- Selen odgrywa rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Pojawiają się doniesienia, że przy odpowiednio wysokim spożyciu, selen może zmniejszać ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory
- Choroby tarczycy wpływają na masę ciała, termogenezę i lipolizę w tkance tłuszczowej, dlatego niedoczynność tarczycy jest często związana z przyrostem masy ciała, zmniejszoną termogenezą i tempem metabolicznym
- Najwyższy poziom jodu występuje w chudych rybach: dziesięć razy więcej jodu znajduje się w dorszu i plamiaku, w porównaniu do tłustych ryb, takich jak łosoś i pstrąg
- Najwięcej selenu zawierają łosoś świeży i wędzony oraz tuńczyk
Ryba wpływa na poziom witaminy D?
- Osoby z celiakią są bardziej narażone na niedobór wapnia oraz witaminy D ze względu na zmniejszone wchłanianie jelitowe
- Witamina D jest jest ważna dla zdrowia kości i homeostazy wapnia, a także może mieć działanie przeciwzapalne na ludzkie komórki odpornościowe
- To witamina rozpuszczalna w tłuszczach
- Witamina D naturalnie występuje u ryb, a także jest pozyskiwana ze skóry pod wpływem promieni ultrafioletowych ze światła słonecznego
- Tłuste ryby są głównym źródłem witaminy D, jednak zawartość witaminy D w łososiu hodowlanym wydaje się spadać, co prawdopodobnie wynika ze zmian w żywieniu ryb na przestrzeni lat
Czy odpowiednio zbilansowaną dietą bezglutenową możemy uniknąć powikłań?
- Udowodniono wieloma badaniami, że dieta bezglutenowa, oparta na gotowych i wysoko przetworzonych produktach, może się wiązać z niedoborami pokarmowymi. Te z kolei mogą skutkować powikłaniami czy chorobami, np. zespołem metabolicznym, otyłością brzuszną, cukrzycą typu II, chorobami układu sercowo-naczyniowego, anemią, zaburzeniami neurologicznymi itd.
- Dlatego tak ważna jest dobrze zbilansowana dieta bezglutenowa, a nie uleganie wszystkim zachciankom dzieci
- Warto włożyć wysiłek, by zachęcać dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej do jedzenia zdrowych produktów, w tym ryb. To równie ważne, jak zajęcia dodatkowe czy lekcje nauki na fortepianie 🙂