Ryby morskie i słodkowodne są niezbędne w diecie dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej. Sęk w tym, że dzieci zazwyczaj nie lubią ryb, a to oznacza, że mogą mieć spore niedobory pokarmowe. Ryby bowiem budują odporność, dostarczają cennych kwasów omega – 3, obniżają poziom złego cholesterolu, wspierają rozwój mózgu, dostarczają pełnowartościowe białko i niewiele kalorii… Co jednak zrobić, gdy dziecko z celiakią nie chce jeść ryb? Mam kilka podpowiedzi i przepisów dla rybnych niejadków. Oczywiście ogromne znaczenie ma podawanie ryb dziecku od najmłodszych lat i budowanie dobrych nawyków w rodzinie, ale niezmiernie ważne są dobre przepisy i przemytnicze pomysły ;) . Gdy zatem Twoje dziecko na diecie bezglutenowej nie chce jeść ryb, spróbuj podać je w atrakcyjnej formie lub … przemycić w innej potrawie. A jeśli nadal brak Ci przekonania do „katowania” dziecka owocami morza i śledziami, koniecznie przeczytaj poniżej, co mówi mgr Martyna Marciniak, dietetyk kliniczny z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, o rybach w diecie bezglutenowej i dlaczego zaleca spożywanie ich 3 razy w tygodniu. A potem mimo wszystko zerknij na moje sprawdzone przepisy bezglutenowe z udziałem ryb ;)

Jakie choroby grożą dzieciom z celiakią i wszystkim osobom na diecie bezglutenowej? Jak zapobiegać powikłaniom?

Na pytania Bezglutenowej Mamy odpowiada mgr Martyna Marciniak, dietetyk, doktorantka i asystent w Klinice i Katedrze Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych, Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (na zdjęciu poniżej)

Mgr Martyna Marciniak:

Dieta bezglutenowa, niezbędna w celiakii, wiąże się z większym ryzykiem cukrzycy, rozwoju zespołu metabolicznego i chorób serca. U moich pacjentów na diecie bezglutenowej, którzy prowadzą zdrowy sposób żywienia (unikanie słodyczy, słodkich napojów, słonych przekąsek), obserwuję podwyższony poziom „złego” cholesterolu LDL, triglicerydów oraz glukozy. Potwierdzają to doniesienia naukowe (*), które wskazują, że wyższe spożycie ryb wiąże się z niższymi szansami na rozwój zespołu metabolicznego, prawdopodobnie przez związek wyższego spożycia ryb z niższym TG (trigilicerydy) i wyższym HDL-C
Dlatego tak ogromne znaczenie ma zbilansowana dieta bezglutenowa, przygotowana przez dietetyka specjalizującego się w celiakii, wyrównująca ewentualne niedobory związane z celiakią

(*) Bibliografię podajemy na dole wpisu

KLIK – poznaj przepisy Bezglutenowej Mamy na dania z ryb dla dzieci

Ryby – co mają dobrego i jakie warto jeść?

Ryby są ważnym źródłem różnorodnych składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe n-3, białka, selen, jod, witamina D i tauryna
Obecne zalecenia dietetyczne zalecają spożywanie ryb 1-3 razy w tygodniu
Ryby można sklasyfikować jako chude, średnio tłuste lub tłuste, w zależności od ilości tłuszczu w tkance ciała. Tłuste ryby zawierają więcej niż 8 g tłuszczu na 100 g, ryby średnio tłuste zawierają 2–8 g tłuszczu na 100 g, chuda ryba zawiera mniej, niż 2 g tłuszczu na 100 g
Zawartość i stężenie składników pokarmowych różnią się między gatunkami. Największe różnice dotyczą ryb tłustych i chudych. Tłuste ryby mają wyższy poziom n-3 kwasów tłuszczowych i rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy D, ale chude ryby zawierają więcej jodu i tauryny. Dlatego warto jeść różne rodzaje ryb.

Jedzenie ryb pozwoli uniknąć m. in. cukrzycy?

Do niedawna sądzono, że problem ze „złym” cholesterolem i wysokim poziomem trójglicerydów dotyczy tylko dorosłych. Obecnie wiemy już, że to również problem dzieci, w tym dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej (z powodu jedzenia wysoko przetworzonych produktów bezglutenowych, które zawierają więcej cukru, soli i tłuszczu, a mniej wartościowych składników odżywczych)
Stwierdzono, że białka ryb mają korzystny wpływ na profile lipidowe. Norweskie randomizowane badanie kontrolowane (RCT) zgłosiło zmniejszenie stężenia trójglicerydów zarówno na czczo, jak i po posiłku u uczestników spożywających białka z chudych ryb (np. dorsza, mintaja, czarniaka i przegrzebków), w porównaniu do spożycia źródeł białka niebędącego owocami morza (chude mięso: kurczak, wołowina, indyk, wieprzowina, jajko i mleko o niskiej zawartości tłuszczu)

Suplementy oleju z ryb są OK, ale lepsze są ryby?

Obecnie dowody potwierdzają korzystny wpływ kwasów n-tłuszczowych na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego. Obserwuje się korzystne działanie kwasów tłuszczowych n-3 (olej rybny) na zmniejszenie poziomu trójglicerydów, zwiększenie HDL -C i obniżone ciśnienie krwi. Mimo, że popularne są suplementy oleju z ryb (np. tran), kwasy tłuszczowe n-3 mogą być bardziej skuteczne, gdy są spożywane w postaci ryb, niż równoważne ilości podawane w postaci kapsułek oleju z ryb

Selen i jod – dlaczego warto je czerpać własnie z ryb?

Selen i jod to pierwiastki śladowe, niezbędne do funkcjonowania tarczycy
Jod jest ważny dla właściwego funkcjonowania tarczycy
Selen odgrywa rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Pojawiają się doniesienia, że przy odpowiednio wysokim spożyciu, selen może zmniejszać ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory
Choroby tarczycy wpływają na masę ciała, termogenezę i lipolizę w tkance tłuszczowej, dlatego niedoczynność tarczycy jest często związana z przyrostem masy ciała, zmniejszoną termogenezą i tempem metabolicznym
Najwyższy poziom jodu występuje w chudych rybach: dziesięć razy więcej jodu znajduje się w dorszu i plamiaku, w porównaniu do tłustych ryb, takich jak łosoś i pstrąg
Najwięcej selenu zawierają łosoś świeży i wędzony oraz tuńczyk

Ryba wpływa na poziom witaminy D?

Osoby z celiakią są bardziej narażone na niedobór wapnia oraz witaminy D ze względu na zmniejszone wchłanianie jelitowe
Witamina D jest jest ważna dla zdrowia kości i homeostazy wapnia, a także może mieć działanie przeciwzapalne na ludzkie komórki odpornościowe
To witamina rozpuszczalna w tłuszczach
Witamina D naturalnie występuje u ryb, a także jest pozyskiwana ze skóry pod wpływem promieni ultrafioletowych ze światła słonecznego
Tłuste ryby są głównym źródłem witaminy D, jednak zawartość witaminy D w łososiu hodowlanym wydaje się spadać, co prawdopodobnie wynika ze zmian w żywieniu ryb na przestrzeni lat

Czy odpowiednio zbilansowaną dietą bezglutenową możemy uniknąć powikłań?

Udowodniono wieloma badaniami, że dieta bezglutenowa, oparta na gotowych i wysoko przetworzonych produktach, może się wiązać z niedoborami pokarmowymi. Te z kolei mogą skutkować powikłaniami czy chorobami, np. zespołem metabolicznym, otyłością brzuszną, cukrzycą typu II, chorobami układu sercowo-naczyniowego, anemią, zaburzeniami neurologicznymi itd.
Dlatego tak ważna jest dobrze zbilansowana dieta bezglutenowa, a nie uleganie wszystkim zachciankom dzieci
Warto włożyć wysiłek, by zachęcać dzieci z celiakią i na diecie bezglutenowej do jedzenia zdrowych produktów, w tym ryb. To równie ważne, jak zajęcia dodatkowe czy lekcje nauki na fortepianie ;)

KLIK – poznaj przepisy Bezglutenowej Mamy na dania z ryb dla dzieci

Bibliografia dotycząca spożycia ryb w diecie bezglutenowej

Kabbani T.A., Goldberg A., Kelly C.P. i wsp. Body mass index and the risk of obesity in coeliac disease treated with the gluten-free diet. Aliment Pharmacol Ther. 2012; 35(6):723-9

Tortora R., Capone P., De Stefano G. i wsp. Metabolic syndrome in patients with coeliac disease on a gluten-free diet. Aliment Pharmacol Ther. 2015; 41(4):352-9

Reilly N.R., Aguilar K., Hassid B.G. i wsp. Celiac disease in normal-weight and overweight children: clinical features and growth outcomes following a gluten-free diet. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2011; 53(5):528-31

Karlsson T., Rosendahl-Riise H., Dierkes J. Associations between fish intake and the metabolic syndrome and its components among middle-aged men and women: the Hordaland Health Study. Food Nutr Res. 2017 Jul 13;61(1):134747

Skåre J.U., Brantsæter A.L., Frøyland L. i wsp. Benefit-Risk Assessment of Fish and Fish Products in the Norwegian Diet—An Update. Norwegian Scientific Committee for Food Safety (VKM); Oslo, Norway: 2014

Aadland E.K., Lavigne C., Graff I.E. i wsp. Lean-seafood intake reduces cardiovascular lipid risk factors in healthy subjects: Results from a randomized controlled trial with a crossover design. Am. J. Clin. Nutr. 2015;102:582–592

Rosa F., Freitas E., Deminice R., i wsp. Oxidative stress and inflammation in obesity after taurine supplementation: A double-blind, placebo-controlled study. Eur. J. Nutr. 2014;53:823–830. doi: 10.1007/s00394-013-0586-7.

Sun Q., Wang B., Li Y., Sun F. i wsp. Taurine Supplementation Lowers Blood Pressure and Improves Vascular Function in Prehypertension: Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Hypertension. 2016;67:541–549.

Dunn S.L., Siu W., Freund J., Boutcher S.H. The effect of a lifestyle intervention on metabolic health in young women. Diabetes Metab. Syndr. Obes. Targets Ther. 2014;7:437–444

Lee T.C., Ivester P., Hester A.G., Sergeant S., Case L.D., Morgan T., Kouba E.O., Chilton F.H. The impact of polyunsaturated fatty acid-based dietary supplements on disease biomarkers in a metabolic syndrome/diabetes population. Lipids Health Dis. 2014;13:196.

Pedersen M.H., Molgaard C., Hellgren L.I., Lauritzen L. Effects of fish oil supplementation on markers of the metabolic syndrome. J. Pediatr. 2010;157:395–400.

Saravanan P., Davidson N.C., Schmidt E.B., Calder P.C. Cardiovascular effects of marine omega-3 fatty acids. Lancet. 2010;376:540–550.

Lehmann U., Gjessing H.R., Hirche F., Mueller-Belecke A., Gudbrandsen O.A., Ueland P.M., Mellgren G., Lauritzen L., Lindqvist H., Hansen A.L., et al. Efficacy of fish intake on vitamin D status: A meta-analysis of randomized controlled trials. Am. J. Clin. Nutr. 2015;102:837–847.

De Roos B., Sneddon A.A., Sprague M., Horgan G.W., Brouwer I.A. The potential impact of compositional changes in farmed fish on its health-giving properties: Is it time to reconsider current dietary recommendations? Public Health Nutr. 2017;20:2042–2049

Schmitt E.B., Nahas-Neto J., Bueloni-Dias F., Poloni P.F., Orsatti C.L., Petri Nahas E.A. Vitamin D deficiency is associated with metabolic syndrome in postmenopausal women. Maturitas. 2018;107:97–102. doi: 10.1016/j.maturitas.2017.10.011.

Schomburg L., Köhrle J., Diamond A.M. On the importance of selenium and iodine metabolism for thyroid hormone biosynthesis and human health. Mol. Nutr. Food Res. 2008;52:1235–1246.

World Health Organization. Food and Agriculture Organization of the United Nations . Vitamin & Mineral Requirements in Human Nutrition. World Health Organization; Geneva, Switzerland: 2004.

Reinehr T. Obesity and thyroid function. Mol. Cell. Endocrinol. 2010;316:165–171

Przejdź do City Gluten Free

Menu

Blog

Gdy dziecko na diecie bezglutenowej nie chce jeść ryb