Diagnoza celiakii bez biopsji - nowe wytyczne Towarzystwa Europejskiego ds. Celiakii 2025

Europejskie wytyczne dla dorosłych dopuszczają rozpoznanie celiakii bez gastroskopii i biopsji

Koniec gastroskopii i biopsji w rozpoznaniu celiakii! To jest przełomowy moment w diagnostyce celiakii, który może przyspieszyć rozpoznanie tej choroby u części dorosłych!

Pod koniec września2025 r. w UEG Journal (*) zostały opublikowane nowe rekomendacje Towarzystwa Europejskiego ds. Celiakii (ESsCD). Po raz pierwszy europejskie wytyczne dla dorosłych dopuszczają rozpoznanie celiakii bez gastroskopii i biopsji, ale tylko w ściśle określonych warunkach (patrz niżej). Zaznaczono też niewielką rolę badań genetycznych.

W diagnostyce dzieci zasada no - biopsy obowiązuje już od 2020 r. i właśnie te pediatryczne doświadczenia stały się podstawą wprowadzenia podobnej ścieżki u dorosłych teraz, w 2025 r.

Sprawdź, jakie warunki muszą zaistnieć, by gastroenterolog mógł rozpoznać celiakie bez wykonywania gastroskopii i biopsji jelita cienkiego.

Pod koniec września w UEG Journal (recenzowane, międzynarodowe czasopismo naukowe Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego) zostały opublikowane nowe rekomendacje Towarzystwa Europejskiego ds. Celiakii (ESsCD). Oto one ⬇️⬇️⬇️

Jakie są nowe wytyczne gastroenterologów europejskich - celiakia?

No-biopsy u dorosłych poniżej 45 lat : można potwierdzić celiakię wyłącznie na podstawie serologii, jeśli wyniki przeciwciał IgA anty-TG2 są co najmniej 10 x powyżej górnej granicy normy i wynik zostanie powtórnie potwierdzony w drugiej, niezależnej próbce krwi.
Biopsja jest nadal konieczna, gdy wynik przeciwciał jest niższy, niż 10 x górna granica normy.
Badanie nr 1 w diagnostyce: IgA anty-TG2 (walidowane testy ELISA o wysokiej wydajności).
Badanie przeciwciał EMA-IgA jako testu potwierdzającego nie jest zalecane (można rozważyć w przypadkach niejasnych).
Liczba wycinków w biopsji: co najmniej 4 wycinki z dystalnej dwunastnicy + 2 z opuszki.
Badania genetyczne: HLA-DQ2/DQ8 nie stosuje się do rutynowej diagnostyki; wskazane jest, gdy jest niepewność (np. rozbieżne wyniki, dieta bezglutenowa wprowadzona przed badaniami, potencjalna celiakia, seronegatywny zanik kosmków).
Testy przyłóżkowe / ślina / kał: testy ze śliny i stolca mają słabą wydajność – nie zaleca się ich stosowania. Dodatni wynik i tak wymaga potwierdzenia pełną serologią (i ewentualnie biopsją).

No - biopsy to u dorosłych poniżej 45 lat to rekomendacja warunkowa, czyli każdorazowo lekarz gastroenterolog decyduje, czy biopsja jelita cienkiego jest niezbędna (np. podejrzenie stanów zapalnych, dużych zmian w jelicie, nowotworów itp.).

Diagnoza celiakii bez biopsji - tylko dla części pacjentów

Celiakię bez biopsji można zdiagnozować tylko u pacjentów poniżej 45 lat (a do czasu gromadzenia danych bezpieczeństwa u starszych pacjentów z podejrzeniem celiakii nadal jest zalecana endoskopia z biopsją na początku diagnostyki).
Przeciwciała IgA anty-TG2 (przeciw transglutaminazie tkankowej w klasie IgA) muszą być 10X wyższe od górnej granicy normy.
Powtórzony wynik z drugiej, niezależnej próbki krwi również musi być 10x wyższy od normy.
Pacjent musi pozostać na diecie GLUTENOWEJ do potwierdzenia rozpoznania.

Kiedy biopsja jest obowiązkowa?

Wiek powyżej 45 lat – zalecana z biopsjami na starcie (pełniejsza ocena + bezpieczeństwo).
Miano przeciwciał IgA anty-TG2 jest 10× wyższe od normy lub serologia jest niejednoznaczna.
Podejrzenie innych patologii jelita cienkiego / rozbieżność wyników.
Pacjent już na diecie bezglutenowej przed diagnostyką – zwykle potrzebna jest prowokacja glutenem.

Mogę żądać diagnozy bez biopsji?

Możesz powołać się na wytyczne i poprosić o rozważenie ścieżki „no-biopsy” – jeśli spełniasz wszystkie warunki (patrz wyżej). Rezygnacja z biopsji to rekomendacja warunkowa. Lekarz ocenia bezpieczeństwo w Twojej sytuacji. To są wytyczne naukowego towarzystwa (ESsCD), opublikowane w UEG Journal 26.09.2025.

To rekomendacje, a nie akt prawny – ich wdrożenie w praktyce klinicznej może się różnić. Decyzja o wyborze ścieżki („biopsja” vs „no-biopsy”) powinna być wspólna: lekarz + pacjent, po spełnieniu warunków i ocenie bezpieczeństwa.

Dlaczego pacjenci 45+ nadal muszę mieć biopsję?

U pacjentów w wieku 45 + nie rezygnuje się z biopsji jelita cienkiego, nawet jeśli przeciwciała są odpowiednio wysokie. Oto powody:

Większe ryzyko innych chorób jelit – po 45. roku życia częściej występują stany zapalne, polipy i zmiany nowotworowe; biopsja pozwala je wykryć.
Niejednolity obraz choroby – uszkodzenia kosmków jelitowych mogą być „plamiste”, więc bez badania histopatologicznego łatwo o błędną diagnozę.
Mniejsza wiarygodność samej serologii – u dorosłych wyniki przeciwciał bywają mniej jednoznaczne niż u dzieci; nie zawsze wysokie miano = celiakia.
Biopsja daje pełniejszy obraz jelita – pozwala ocenić stopień zaniku kosmków i dobrać dalsze leczenie oraz dietę.
Brak dużych badań u dorosłych 45 + – większość analiz „bezbiopsyjnych” dotyczy dzieci lub młodych dorosłych, więc dane dla starszych są ograniczone.
Nowe wytyczne 2025 (ESSCD) – mimo rosnącego zaufania do diagnostyki serologicznej, podkreślają utrzymanie biopsji u dorosłych, zwłaszcza po 45. roku życia.

Dlaczego pacjenci 45+ nadal muszę mieć biopsję?

KOMENTARZE

Dodaj komentarz

Nick*

Treść wiadomości*

*Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez Marta Krzyżanowska-Sołtysiak właściciela serwisu Bezglutenowamama.pl moich danych osobowych udostępnionych przeze mnie w formularzu na stronie internetowej www.bezglutenowamama.pl w celu publikacji komentarza oraz zgodnie z Polityką Prywatności oraz Regulaminem, z których treścią się zapoznałem i jest ona dla mnie jasna.

Bądź na bieżąco

Zapisz się

Używamy plików cookies, aby strona działała poprawnie oraz aby personalizować treści i mierzyć ruch. Szczegóły znajdziesz w Polityce prywatności. Możesz zaakceptować wszystkie, odrzucić opcjonalne lub dostosować ustawienia.

Preferencje cookies

Niezbędne Zawsze włączone – wymagane do działania serwisu.

Analityczne Pomagają zrozumieć, jak korzystasz ze strony.

Marketingowe Służą do personalizacji reklam i treści.

Menu

Blog

Diagnoza celiakii bez biopsji - nowe wytyczne Towarzystwa Europejskiego ds. Celiakii 2025